"Βρισκόμουν ακόμη στην Ιταλία ,όταν έλαβα από την Αθήνα ,από τον Υπουργό της Κοινωνικής πρόνοιας,τηλεγράφημα αν δέχουμαι ν'αναλάβω τη Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου με ειδική εντολή να πάω στον Καύκασο όπου κιντύνευαν πάνω από εκατό χιλιάδες Έλληνες και να προσπαθήσω να βρώ τρόπο να μετακομιστούν στην Ελλάδα να σωθούν.."
Τον Ιούλιο του 1919 η κυβέρνηση Βενιζέλου εγκρίνει πίστωση 20.000.000 δρχ. για την περίθαλψη και τη βαθμιαία παλιννόστηση των προσφύγων. Η διαχείριση των χρημάτων ανατέθηκε σε ειδική Επιτροπή του Υπουργείου Περιθάλψεως, γενικός διευθυντής του οποίου αναλαμβάνει, από 8 Μαΐου 1919, ο Νίκος Καζαντζάκης. Μαζί με τους συνεργάτες του, Ηρακλή Πολεμαρχάκη, Γ. Κωνστανταράκη, Γ. Αγγελάκη, Ι. Ζερβό, Δ. Ελευθεριάδη, τον Γιώργη Ζορμπά και τον εκπρόσωπο του υπουργείου Γιάννη Σταυριδάκη αναλαμβάνουν το τιτάνιο έργο, "να σωθούν οι χιλιάδες αυτές ψυχές ,να εγκατασταθούν με ασφάλεια στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Μέσα στον έναν χρόνο παραμονής του ,για πρώτη και μοναδική φορά σε δημόσια υπηρεσία ,ο Καζαντζάκης θα ζήσει το δράμα του Ελληνισμού στις εσχατιές του Καυκάσου και του Αντικαυκάσου και το κεφάλαιο ΚΖ' (Καύκασος) της Αναφορά του το αφιερώνει στις δυσκολίες ,στο βαρύ χρέος που τον οδήγησε εκεί και στο ανθρώπινο "ψυχομέτρι" ,τους ξεριζωμένους που πήγαιναν να ρίξουν καινούργιες ρίζες .
Αναφορά στον Γκρέκο ΚΖ' (Καύκασος -αποσπάσματα σελ 510 εως 517)
"Πρώτη φορά παρουσιαζόταν στη ζωή μου η ευκαιρία να μπω στην πράξη να μην έχω πια να παλεύω με Χριστούς και Βούδες, παρά με ζωντανούς, σάρκα και κόκαλα ανθρώπους.
Καλή η στιγμή να δοκιμάσω αν η πράξη είναι η μόνη ικανή ν’ απαντήσει, κόβοντας με το σπαθί της τους αξεδιάλυτους κόμπους της θεωρίας. Δέχτηκα και για έναν άλλο λόγο∙ πόνεσα την αιώνια σταυρωμένη ράτσα μου που κιντύνευε πάλι στο προμηθεϊκό βουνό του Καυκάσου. Δεν ήταν ο Προμηθέας, ήταν η Ελλάδα καρφωμένη πάλι από το κράτος και τη βία και φωνάζει. Φωνάζει όχι τους θεούς, φωνάζει τους ανθρώπους, τα παιδιά της να τη σώσουν.(..)
Έτσι, ταυτίζοντας τα σημερινά παθήματα, με τα αιώνια πάθη της Ελλάδας, υψώνοντας την τραγική σύγχρονη περιπέτεια σε σύμβολο, δέχτηκα (..)
(..) Υστερα από δυό βδομάδες έφευγα απ'τον Καύκασο ..είχαν αρχίσει τα βαπόρια να φεύγουν φορτωμένα ψυχομέτρι..
(..)Το βαπόρι ήταν γεμάτο ψυχές που ξερριζώθηκαν από τα χώματά τους και πήγαινα να τις μεταφυτέψω στην Ελλάδα. Ανθρώποι, αλόγατα, βόδια, σκάφες, στρώματα, άγια εικονίσματα, ευαγγέλια, τσάπες κι αξίνες... δρόμωναν κατά τη λεύτερη Ελλάδα. Δεν είναι ντροπή να πω πως ήμουν βαθειά συγκινημένος: σαν νά ήμουν Κένταυρος και όλο τούτο συβάπορο το τσούρμο, σαν να ήταν από το λαιμό και κάτω το κορμί μου
(..). Η Μαύρη Θάλασσα κυμάτιζε αλαφρά, σκούρα λουλακιά, και
μύριζε σαν καρπούζι ζερβά μας τ’ ακρόγιαλο και τα βουνά του
Πόντου, μια φορά κ’ έναν καιρό δικά μας, δεξά αστραφτερό,
απέραντο το πέλαγο. Ο Καύκασος είχε σβύσει μέσα στο φως,
μα οι γέροι, με τη ράχη γυρισμένη, κάθουνταν στην πρύμνα
και δε μπορούσαν να ξεκολλήσουν τα μάτια τους από το
αγαπημένο ουρανοθάλασσο ‘ ο Καύκασος είχε χαθεί, φάντασμα
ήταν και σκόρπισε, μα απόμεινε ασάλευτος, αβασίλευτος
βαθιά στις λαμπυρήθρες των ματιών τους.
Δύσκολο, δύσκολο πολύ η ψυχή να ξεκολλήσει από την πατρίδα βουνά,θάλασσες, αγαπημένοι άνθρωποι, φτωχό αγαπημένο σπιτάκι,να χταπόδι είναι η ψυχή και όλα τούτα οι πλόκαμοί της."
Φωτογραφία :Σεπτέμβριος 1923 .Το ατμόπλοιο "Ιωνόπολις" "φορτωμένο ψυχομέτρι" μεταφέρει πάνω από 6.000 Πόντιους πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Αναφορά στον Γκρέκο Εκδόσεις Ε.Καζαντζάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου